Doktorat eksternistyczny
Wypada przede wszystkim podkreślić, że w sensie czysto formalnym i naukowym doktorat eksternistyczny jest takim samym doktoratem jak każdy inny i jego obronienie prowadzi do ogólnych uprawnień związanych ze stopniem naukowym doktora. Przypomnijmy też to, co już pisaliśmy w poprzednim numerze Biuletynu w artykule o doktoratach wdrożeniowych, które są inną ścieżką prowadzącą do napisania rozprawy doktorskiej, ale adresowaną do tych samych kandydatów. Kandydatami do stopnia doktora na ścieżce eksternistycznej są praktycy, tj. osoby z istotnym dorobkiem zawodowym, którego charakter i kumulacja stanowią wartościową podstawę w naukach empirycznych do potraktowania jako baza kompetencji o dwóch zakresach atrakcyjności.
Po pierwsze, oczekiwanych od kandydata do stopnia doktora kompetencji osobistych, które po ich uporządkowaniu metodycznym oraz uzupełnieniu o niezbędne treści teoretyczne i umiejętności posługiwania się nimi mogą być podstawą uznania za pełne pozyskanie kwalifikacji na poziomie 8 Polskiej Ramy Kwalifikacji (dalej PRK8), która jest opisana w podręczniku dostępnym na stronie https://kwalifikacje.gov.pl/images/Publikacje/PRK_PU-2018_B_www.pdf. Po drugie zaś, jako zakres dorobku (i to nie tylko osobistego, lecz także środowiska zawodowego kandydata), który może stanowić wartość po jego uogólnieniu naukowym lub który jest źródłem pytań służących sformułowaniu problemów badawczych.
Doktorat eksternistyczny funkcjonuje w tradycji polskiej nauki od bardzo dawna. Niekiedy nazywany był doktoratem „z wolnej stopy’ lub „z wolnej ręki”. Polegał zawsze na opracowaniu rozprawy doktorskiej poza systemem szkolnictwa wyższego i tylko bronieniu go przed komisją wskazaną przez uprawnioną jednostkę akademicką. W warunkach obecnie obowiązującego prawa kluczowe staje się weryfikowanie posiadania przez kandydata na doktora kwalifikacji na poziomie PRK8. Oznacza to, że nie wystarczy, że kandydat na doktora przedstawi rozprawę naukową spełniającą wymagania stawiane takiej pracy. Powinien jeszcze dowieść, że posiada kwalifikacje odpowiadające poszczególnym kompetencjom opisanym w PRK8. Sposób dowodzenia jest różnie określany przez poszczególne uczelnie i w gruncie rzeczy zależy od specyfiki dorobku konkretnego kandydata. Ogólnie rzecz biorąc należy okazać „twarde” dowody, np. publikacje naukowe lub zawodowe, poświadczenia prowadzenia badań naukowych, certyfikaty uprawnień zawodowych, świadectwa ukończenia szkoleń, poświadczenia prowadzenia zajęć dydaktycznych, pełnionych funkcji kierowniczych itp. W odniesieniu do kompetencji, których nie uda się dowieść podmiot doktoryzujący wyznacza rodzaj egzaminu o zakresie odpowiadającym brakującym kompetencjom.
Praktyka przygotowywania doktoratów eksternistycznych dopiero się kształtuje. Na dziś wygląda na to, że kolejność postępowania preferowana przez ośrodki uprawnione do doktoryzowania jest następująca:
- wybór przez kandydata swego opiekuna naukowego
- przygotowanie tekstu rozprawy doktorskiej
- zgłoszenie do jednostki doktoryzującej ( w PW jest to Rada Naukowa danej dyscypliny) wniosku o wyznaczenie promotora
- zgłoszenie do jednostki doktoryzującej rozprawy doktorskiej oraz portfolio kompetencji kandydata odpowiadających PRK8
Potencjalnych opiekunów naukowych (a od momentu wyznaczenia przez radę naukową dyscypliny - promotorów) spośród samodzielnych pracowników naukowych PW można wybierać korzystając ze specjalnej wyszukiwarki https://wob.mchtr.pw.edu.pl/pl/dyscyplina_naukowa/Nauki-o-Zarzadzaniu-i-Jakosci/
Ewentualną opiekę naukową nad opracowaniem doktoratu eksternistycznego należy uzgadniać bezpośrednio z wybranym samodzielnym pracownikiem naukowym.