Ujęcie syntetyczne

Początki szkolnictwa technicznego w Europie

Od XVI wieku, od doby Odrodzenia, dorobkiem wiedzy technicznej, opisu konstrukcji lub procesów technologicznych zaczęli interesować się intelektualiści, uczeni i artyści, a za prekursora nauk technicznych można uznać m. in. Leonarda da Vinci. W XVII wieku rozwój matematyki, fizyki i chemii począł rzutować na piśmiennictwo techniczne, które opierając się na tych naukach wkroczyło na wyższy etap swego rozwoju. Zarazem rozwój manufaktur i stopniowe kształtowanie się przemysłu powodowały narastającą nieprzydatność szkolnictwa cechowego czy wąsko-branżowego. Coraz większe zazębianie się wiedzy technicznej z osiągnięciami nauk ścisłych wymagało innych form oświaty technicznej. I tak osiągnięciami techniki zainteresowali się naukowo uczeni uniwersyteccy, równolegle zaś poczęto na potrzeby wojska zakładać specjalistyczne uczelnie techniczne, zwykle wąsko-branżowe.
Powstawały również cywilne szkoły budownictwa i architektury, jak np. w 1577 r. w Rzymie (Akademia św. Łukasza), 1671 r. w Paryżu, w 1692 r. w Wiedniu. Francis Bacon postulował w powieści Nowa Atlantyda rozbudowaną szkołę techniczną z laboratoriami i zbiorami. W roku 1701 na Uniwersytecie w Pradze powstała pierwsza na świecie katedra inżynierii, z czasem poczęto erygować na kolejnych uniwersytetach katedry mechaniki, technologii, kameralistyki (pierwsze w Halle w Prusach (w 1722 r. i Frankfurcie nad Odrą - 1727 r.).

Szkolnictwo techniczne w Polsce 

14 października 1773 r. na wniosek króla Stanisława Augusta Poniatowskiego powołano Komisję Edukacji Narodowej (KEN). Była to jedna z pierwszych w Europie państwowa instytucja oświatowa. KEN udało się wprowadzić jednolity system szkolnictwa, zreformować uniwersytety i opracować zbiór przepisów szkolnych. Powołane przez nią Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych zreformowało programy i metody nauczania, wydało nowoczesne podręczniki. Kształcenie miało dawać praktyczne umiejętności, dlatego wprowadzono przedmioty przyrodnicze, fizykę, historię, geografię, a także elementy nauk rolniczych i medycznych. Działalność KEN została uznana za jedno z największych osiągnięć kulturalnych Polski w czasach oświecenia, a jej patriotyczno-obywatelskie wychowanie dało pozytywne efekty zwłaszcza w dobie zaborów. 
Problemy górnictwa, hutnictwa i techniki zostały zauważone przez króla, który powołał w 1782 roku w Miedzianej Górze (kieleckie) Komisję Kruszcową i wprowadził zajęcia dydaktyczne z geologii, mineralogii i metalurgii w Szkole Głównej Koronnej (obecnie Uniwersytet Jagielloński).
Pod koniec 1816 r z inicjatywy Stanisława Staszica, który kierował górnictwem i hutnictwem rządowym, powstała w Kielcach Szkoła Akademiczno-Górnicza, będąca jedną z pierwszych w Europie uczelni tego typu. 
Postanowieniem Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego z 9 grudnia 1826 r. uczelnię w 1827 r. przeniesiono z Kielc do Warszawy. Jej dalsze losy w stolicy nie są do końca rozpoznane. Ze sprawozdawczości za 1830 r. wynika, że wśród warszawskich szkół szczególnych (specjalnych) znajdowała się Szkoła Akademiczno-Górnicza z trzema profesorami (Friderich Lempe, Georg Pusch i Józef Tomaszewski) oraz trzema nauczycielami (Andrzej Kossowicz, Friderich Krumpel i Aleksander Spleszyński).
W 1825 r. powołano Radę Politechniczną i w dniu 4 stycznia 1826 r. w Pałacu Kazimierzowskim uroczyście otwarto Szkołę Przygotowawczą do Instytutu Politechnicznego, z językiem wykładowym polskim. Mieściła się w budynkach siedziby Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Pałacu Krasińskich. 
W 1843 r. we Lwowie powołano Akademię Techniczną, będącą protoplastą Politechniki Lwowskiej, gdzie wykłady odbywały się początkowo po niemiecku, a od 1870 r. w języku polskim.

W 1895 r. w Warszawie powstała Średnia Szkoła Mechaniczno-Techniczna Maurycego Mittego, która następnie w latach 1906 – 1919 nosiła nazwę Szkoły Mechaniczno-Technicznej Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda, w której wykłady odbywały się już w języku polskim.
W 1919 r. nastąpiło jej upaństwowienie i zmiana nazwy na Państwowa Szkoła Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda. W roku 1925 w szkole zostały wyodrębnione dwa wydziały – Mechaniczny i Elektryczny. Absolwenci wydziału mechanicznego otrzymywali tytuł technologa-mechanika. Od 1929 r. szkoła uzyskała wyższy status i nosiła nazwę Państwowej Wyższej Szkoły Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda. 
W latach 1930-34 przy ul. Andrzeja Boboli 14 został wybudowany gmach warsztatów szkolnych (obecnie Gmach Stary Technologiczny PW, ul. Narbutta 86).

W okresie okupacji hitlerowskiej działalność miała formalnie charakter średniej szkoły zawodowej. Po wojnie w roku 1945 Szkoła wznowiła działalność. W 1951 włączona została do Politechniki Warszawskiej dając podstawy powołąnia Wydziału Mechanicznego Technologicznego. 

We wrześniu 1898 r. ukazał się dekret inicjujący działalność Warszawskiego Instytutu Politechnicznego im. Mikołaja II. Uczelnia ta, chociaż cały proces dydaktyczny odbywał się w niej w języku rosyjskim, a większość kadry nauczającej stanowili Rosjanie, powstała z inicjatywy polskiego społeczeństwa i służyła przede wszystkim miejscowej młodzieży, która stanowiła w pierwszym okresie działania uczelni 90% słuchaczy. Na czterech wydziałach (Mechanicznym, Inżynieryjno-Budowlanym, Chemicznym i Górniczym) kształciło się kilkuset słuchaczy. Wykładali w niej lub byli asystentami również i Polacy, m.in. Wiktor Biernacki, Tadeusz Tołwiński, Aleksander Wasiutyński, Józef Jerzy Boguski, Mieczysław Pożaryski i Tadeusz Miłobędzki. W gronie profesorów Rosjan znajdowali się uczeni, którzy sprzyjali polskim dążeniom do narodowego i społecznego wyzwolenia. Początkowo zajęcia odbywały się w należącej do Jana Blocha fabryce "Union" przy ul. Marszłkowskiej 81, róg Hożej. Od 1901 r. Politechnika dysponowała już obecnym Gmachem Głównym oraz budynkami przystosowanymi do nauczania chemii, mechaniki, fizyki i elektrotechniki. Pierwszym dyrektorem mianowano Aleksandra Lagorio, profesora mineralogii Carskiego Uniwersytetu w Warszawie. Kolejnym, od 1908 r., był profesor geologii Włodzimierz Amalicki, używający już tytułu rektora.
Uczelni tej Politechnika Warszawska zawdzięcza bazę materialną – wzniesione na przełomie wieków XIX i XX w. gmachy na terenie pomiędzy ulicami: Nowowiejską, Koszykową i Polną (obecnie Noakowskiego) – oraz wyposażenie dydaktyczne i badawcze. 

Powstanie polskojęzycznej Politechniki było owocem wieloletnich zabiegów Towarzystwa Naukowego Warszawskiego i stało się możliwe dzięki specyficznej sytuacji politycznej w toku trwającej I wojny światowej. Inauguracja Politechniki Warszawskiej miała miejsce 15 listopada 1915 r., była to wspólna uroczystość z równocześnie powołanym Uniwersytetem Warszawskim. Pierwszym rektorem został profesor Zygmunt Straszewicz. W dwa dni później rozpoczęły się zajęcia. Utworzono cztery wydziały: Architektury, Inżynierii Budowlanej i Rolnej, Chemiczny, Budowy Maszyn i Elektrotechniczny. 
W 1921 r. Politechnika zyskała trwałą podstawę prawną w postaci statutu opartego na „Ustawie o szkołach akademickich”, który o wiele bardziej szczegółowo niż statuty poprzednie regulował organizację i życie uczelni. 
Liczba wydziałów w 1920/1921 r. podniosła się z 5 do 6 wskutek oddzielenia Wydziału Elektrycznego od Wydziału Budowy Maszyn (przemianowanego na Mechaniczny), a w roku następnym wzrosłą do 7 po utworzeniu Wydziału Mierniczego (w 1925 r. przemianowanego na Wydział Geodezyjny). 
Łącznie w okresie międzywojennym ukończyło uczelnię 5951 osób. 
 

Początki nauk o zarządzaniu i organizacji przedsiębiorstw

W roku 1922 została utworzona na Wydziale Mechanicznym PW Katedra Zasad Organizacji Pracy i Przedsiębiorstw Przemysłowych, którą kierował aż do śmierci profesor Karol Adamiecki. Z jego inicjatywy utworzony został Instytut Naukowej Organizacji Pracy, (przemianowany później na współczesne Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa).

Po śmierci profesora Adamieckiego katedrę Zasad Organizacji Pracy i Przedsiębiorstw Przemysłowych i powstały przy niej Zakład Organizacji Pracy zlikwidowano, a kontynuatorem dydaktyki z tego zakresu był inż. Zygmunt Rytel, członek Instytutu Naukowej Organizacji, a równocześnie dyrektor Zakładów Mechanicznych „Lilpop, Rau i Loewenstein”.

	Na Wydziale Mechanicznym Technologicznym od roku 1952 uruchomiono nowy, jedyny w tym czasie w Polsce kierunek studiów inżynieryjno-ekonomicznych.  Prowadziła go Katedra Organizacji, Ekonomiki i Planowania w Przemyśle Budowy Maszyn, zorganizowana przez prof. dr Seweryna Chajtmana, następstwie w 1960 r. powołano Oddział Inżynieryjno-Ekonomiczny przy Wydziale Mechanicznym Technologicznym, którym prof. Chajtman kierował do 1968 r. Zainicjował on także pierwsze wykłady z informatyki, jak również jej zastosowań w przemyśle i zarządzaniu.  Po powrocie z USA w 1963 r. zorganizował laboratorium wyposażone w maszyny licząco-perforacyjne, maszyny do księgowania i fakturowania, urządzenia do normowania pracy, przyrządy do badań psychotechnicznych, oraz urządzenia do planowania produkcji.  Istotną cechą kształcenia w Katedrze  było połączenie problematyki technicznej i technologicznej z organizacyjno-ekonomiczną i socjologiczno-psychologiczną.  Główny akcent dydaktyczny został położony na przedsiębiorstwo przemysłowe, a w nim na organizację procesu produkcyjnego i innych podsystemów warunkujących bezpośrednio sprawny przebieg produkcji. Głównymi obszarami działania Katedry, później przekształconej w Instytut Organizacji Zarządzania, były ekonomika przemysłu i przedsiębiorstwa, techniczne i organizacyjne przygotowanie produkcji, organizacja i projektowanie systemów i procesów produkcyjnych, projektowanie systemów informacyjnych, sterowanie produkcją, organizacja i normowanie pracy oraz ergonomia.  We wszystkich obszarach swej działalności kierowano się zasadą kompleksowego podejścia do rozwiązywania problemów przedsiębiorstwa w aspektach technicznych – technologicznych, ekonomicznych, organizacyjnych, informatycznych, ergonomicznych, psychologicznych oraz cybernetycznych.
	W 1962 r. na Wydziale Mechaniki Precyzyjnej utworzona została Katedra Ekonomiki i Organizacji Produkcji a jej kierownikiem został prof. Zygmunt Zbichorski. Katedra prowadziła zajęcia z zakresu organizacji produkcji i ergonomii dla studentów wydziałów Mechaniki Precyzyjnej oraz Mechanicznego Energetyki i Lotnictwa.
	W roku akademickim 1970/71 utworzono Instytut Organizacji Zarządzania (z połączenia Katedry Organizacji, Ekonomiki i Planowania w Przemyśle Budowy Maszyn z Wydziału Mechanicznego Technologicznego oraz Katedry Ekonomiki i Organizacji Produkcji z Wydziału Mechaniki Precyzyjnej). Kierownictwo nowo powołanego Instytutu powierzono prof. Stanisławowi Lisowi.
	W 1985 Instytut Organizacji Zarządzania zmienił nazwę na Instytut Organizacji Systemów Produkcyjnych (IOSP), w którym dyrektorem w latach 1985 – 90 oraz 2000 - 08 był docent, potem profesor Tadeusz Krupa, a w latach 1990 - 2000 dr Marek Siudak.

Wydział Zarządzania Politechniki Warszawskiej 

Na posiedzeniu w dniu 26.03.2008 r. Senat Politechniki Warszawskiej podjął uchwałę w sprawie utworzenia Wydziału Zarządzania na bazie Instytutu Organizacji Systemów Produkcyjnych Wydziału Inżynierii Produkcji. Politechnika Warszawska dołączyła w ten sposób do grona uczelni technicznych posiadających samodzielne jednostki organizacyjne działające w obszarze organizacji, zarządzania i ekonomii. 

Wydział składał się wtedy z pięciu zakładów i dwóch laboratoriów. Studia były prowadzone na dwóch kierunkach: Zarządzanie (studia I(licencjackie) i II stopnia stacjonarne i niestacjonarne z ofertą 4 specjalności na każdym ze stopni) oraz Zarządzanie i Inżynieria Produkcji (studia I stopnia (inżynierskie) stacjonarne i niestacjonarne z ofertą czterech specjalności i w formie profili technologicznych. 

Pierwszym dziekanem Wydziału był prof. Tadeusz Krupa.